Η κυβέρνηση καταδικάζει τη χώρα σε τεχνολογική και περιβαλλοντική καθυστέρηση στη διαχείριση απορριμμάτων

 

Ο νέος Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων και η στρατηγική της χώρας όσον αφορά στην πρόληψη, στη διαλογή στην πηγή και στην ανακύκλωση αποβλήτων αποτέλεσαν τα κεντρικά θέματα τηλεδιάσκεψης που πραγματοποίησε εχθές ο Τομέας Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ με περιβαλλοντικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ).

Στη τηλεδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχαν οι Σ. Φάμελλος, Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Χ.Καφαντάρη, Αναπληρώτρια Τομεάρχης και στελέχη του τμήματος Οικολογίας του ΣΥΡΙΖΑ. Από την πλευρά των περιβαλλοντικών ΜΚΟ, συμμετείχαν στελέχη από: την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, την Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, την Οργάνωση Γη, την Greenpeace, την Medasset, και την WWF Ελλάς.
Η τηλεδιάσκεψη για τον νέο ΕΣΔΑ έγινε σε συνέχεια προηγούμενων συναντήσεων του Τομέα Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ με περιβαλλοντικές ΜΚΟ για θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής και επικύρωσε τη βούληση του ΣΥΡΙΖΑ ο διάλογος μεταξύ των δύο μερών να συνεχιστεί στο μέλλον. Ο διάλογος ήταν ευρύς και η ανταλλαγή απόψεων ιδιαιτέρως εποικοδομητική. Οι εκπρόσωποι του ΣΥΡΙΖΑ εξέφρασαν τη συμφωνία τους με τα κύρια σημεία των θέσεων των τεσσάρων (4) ΜΚΟ (Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Μεσόγειος SOS, Greenpeace και WWF Ελλάς) που δημοσιεύθηκαν με πρόσφατη κοινή τους Ανακοίνωση σε ό,τι αφορά τόσο στην αξιολόγηση του νέου ΕΣΔΑ, στη fast track διαδικασία που ακολουθήθηκε, με την άρον άρον έγκρισή του από το Υπουργικό Συμβούλιο, χωρίς να προηγηθεί συζήτηση στη Βουλή, καθώς και στην επιλογή της κυβέρνησης να «κλείσει» τη δημόσια διαβούλευση μέσα στον Αύγουστο, σε μία προσπάθεια περιορισμού της κατάθεσης των απόψεων των κοινωνικών και παραγωγικών φορέων.
Τόνισαν ακόμη, ότι η αντιδημοκρατική μεθόδευση της κυβέρνησης είχε ως μοναδικό στόχο την απόκρυψη της κεντρικής της επιλογής υπέρ ενός μοντέλου καύσης και ιδιωτικοποίησης, ως μονόδρομου στη διαχείριση απορριμμάτων.
Οι Τομεάρχες Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσαν την πλήρη και κάθετη αντίθεση του ΣΥΡΙΖΑ στο νέο ΕΣΔΑ, ο οποίος, όπως σημείωσαν, συνιστά, στην πράξη, τεχνολογικό και περιβαλλοντικό αναχρονισμό για την Ελλάδα, σε αντίθεση με τα λεγόμενα της κυβέρνησης ΝΔ, καθώς:
• Προωθεί την καύση απορριμμάτων σε αντίθεση με την ευρωπαϊκή στρατηγική
• Εκχωρεί όλα τα έργα απορριμμάτων σε ιδιώτες, χαρίζοντάς τους ευρωπαϊκές και δημόσιες χρηματοδοτήσεις, με αποτέλεσμα απώλεια περιουσίας των ΟΤΑ και υποθήκευση των δημοτικών τελών για δεκαετίες
• Υποβαθμίζει τις μονάδες επεξεργασίας και κυκλικής οικονομίας, που απλά θα παράγουν καύσιμα για τις ιδιωτικές μονάδες, αυξάνοντας το κόστος για τους πολίτες
• Δεν εφαρμόζει τα κίνητρα ανακύκλωσης και τα αντικίνητρα ταφής της τιμολογιακής πολιτικής που σχεδιάστηκε με βάση την ευρωπαϊκή στρατηγική και τα κίνητρα για τον οικολογικό σχεδιασμό προϊόντων.
• Δεν περιλαμβάνει ουσιαστική στρατηγική για την ανακύκλωση, καθυστερεί την παράδοση εξοπλισμού στους Δήμους και την εφαρμογή της χωριστής συλλογής των τεσσάρων ρευμάτων
• Καθυστερεί τη χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων, ήδη θεσμοθετημένη από το 2018, την οποία ανέστειλε ο κ.Χατζηδάκη (Ν. 4685/2020) έως το τέλος του 2022
• Υπονομεύει καθολικά την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων και την ελληνική βιομηχανία ανακύκλωσης και κυκλικής οικονομίας, καθώς η κυβέρνηση επενδύει στην «καύση των πάντων» για να «παράξει» κέρδη σε λίγους
Κλείνοντας, δήλωσαν ότι: « Μετά την αιφνιδιαστική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για την έγκριση του ΕΣΔΑ, απαιτείται να ενταθεί ο δημόσιος διάλογος ώστε να μην περάσει το σχέδιο της κυβέρνησης που υποθηκεύει την ανάπτυξη, την ανακύκλωση και το περιβάλλον. Αυτή η συζήτηση πρέπει να γίνει σε όλα τα επίπεδα, στην Ευρώπη αλλά και στην κοινωνία ώστε, να μη χαθούν πολύτιμες χρηματοδοτήσεις και ευρωπαϊκοί πόροι και να μη δεσμευτούν τα δημοτικά τέλη σε υπέρογκα κοστολόγια ιδιωτών για δεκαετίες».

Έρευνα σοκ για το περιβάλλον - Χάθηκαν 28 τρις κυβικά μέτρα πάγου από την επιφάνεια της γης

Οι επιστήμονες περιγράφουν το επίπεδο της απώλειας πάγου ως «συγκλονιστικό» και προειδοποιούν ότι η ανάλυσή τους δείχνει ότι η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται, που προκαλείται από την τήξη των παγετώνων και των φύλλων πάγου, θα μπορούσε να φτάσει ένα μέτρο μέχρι το τέλος του αιώνα

Συνολικά, 28 τρισεκατομμύρια τόνοι πάγου έχουν εξαφανιστεί από την επιφάνεια της Γης από το 1994. Αυτό είναι αρνητικό συμπέρασμα πολυετών ερευνών βρετανών επιστημόνων απο τα Πανεπιστήμια του Λιντς και του Εδιμβούργου, οι οποίοι τα τελευταία χρόνια έχουν προχωρήσει σε μια σειρά δορυφορικών ερευνών στον Βόρειο κα το Νότιο Πόλο, τα βουνά και τους παγετώνες του πλανήτη για να μετρήσουν πόσο χαμένη κάλυψη πάγου λόγω της παγκόσμιας θέρμανσης προκαλείται από την αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Οι επιστήμονες περιγράφουν το επίπεδο της απώλειας πάγου ως «συγκλονιστικό» και προειδοποιούν ότι η ανάλυσή τους δείχνει ότι η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται, που προκαλείται από την τήξη των παγετώνων και των φύλλων πάγου, θα μπορούσε να φτάσει ένα μέτρο μέχρι το τέλος του αιώνα.

«Για να το θέσουμε αυτό στο πλαίσιο, κάθε εκατοστό της αύξησης της στάθμης της θάλασσας σημαίνει ότι περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι θα εκτοπιστούν από τις χαμηλές πατρίδες τους», δήλωσε ο καθηγητής Andy Shepherd, διευθυντής του Κέντρου για την Πολική Παρατήρηση και Μοντελοποίηση του Πανεπιστημίου του Leeds.

Οι επιστήμονες προειδοποιούν επίσης ότι η τήξη του πάγου σε αυτές τις ποσότητες μειώνει τώρα σοβαρά την ικανότητα του πλανήτη να αντανακλά την ηλιακή ακτινοβολία πίσω στο διάστημα.

Ο λευκός πάγος εξαφανίζεται και η σκοτεινή θάλασσα ή το έδαφος εκτίθεται κάτω από αυτό απορροφά όλο και περισσότερη θερμότητα, αυξάνοντας περαιτέρω την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Επιπλέον, η έκχυση κρύου γλυκού νερού από την τήξη των παγετώνων και των φύλλων πάγου προκαλεί σημαντικές διαταραχές στη βιολογική υγεία των αρκτικών και της Ανταρκτικής, ενώ η απώλεια παγετώνων σε οροσειρές απειλεί να εξαφανίσει πηγές γλυκού νερού από τις οποίες εξαρτώνται οι τοπικές κοινότητες.

«Στο παρελθόν οι ερευνητές έχουν μελετήσει μεμονωμένες περιοχές - όπως η Ανταρκτική ή η Γροιλανδία - όπου λιώνει ο πάγος. Αλλά αυτή είναι η πρώτη φορά που κάποιος κοίταξε όλο τον πάγο που εξαφανίζεται από ολόκληρο τον πλανήτη », δήλωσε ο Shepherd. «Αυτό που βρήκαμε μας εντυπωσίασε». Το επίπεδο της απώλειας πάγου που αποκαλύφθηκε από την ομάδα ταιριάζει με τις προβλέψεις χειρότερου σεναρίου που περιγράφονται από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), πρόσθεσε.

Πηγή: naftemporiki.gr, με πληροφορίες απο τον Observer.co.uk

Παραγωγή πλούτου από τα... σκουπίδια - Το παράδειγμα του Δήμου Χαλανδρίου

Ολοκληρώθηκε με επιτυχία το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Waste4Think» για τη διαχείριση των απορριμμάτων, στο οποίο συμμετέχει ο Δήμος Χαλανδρίου, μαζί με τις πόλεις Κασκάι (Ισπανία), Σεβέζο (Ιταλία) και Ζαμούθιο (Πορτογαλία) και τα συμπεράσματα παρουσιάστηκαν ενώπιον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 

Ο εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος για τη διαχείριση ανακυκλώσιμων υλικών και καθηγητής του ΕΜΠ, Γεράσιμος Λυμπεράτος, ο οποίος είχε τη γενική εποπτεία, παρουσίασε αναλυτικά και στο Δημοτικό Συμβούλιο, όλα όσα έγιναν από τον Ιούνιο του 2016 έως φέτος και συνιστούν έναν πρωτοποριακό τρόπο στη διαχείριση και αξιοποίηση των βιοαποβλήτων.

Συλλογή των υπολειμμάτων τροφών και καφέ κάδος

Η καταγεγραμμένη εμπειρία αποδεικνύει ότι τα βιοαπόβλητα είναι πόρος που μπορεί να αξιοποιηθεί πολλαπλά, αντί να καταλήγει στην υγειονομική ταφή, όπως γίνεται στη χώρα μας. Η αξιοποίηση των βιοαποβλήτων στον Δήμο Χαλανδρίου έγινε με συλλογή των υπολειμμάτων τροφών στην πηγή τους και με πρόσβαση στον καφέ κάδο μόνο από ενημερωμένους κατοίκους. Ακολούθησε η ξήρανση και ο τεμαχισμός τους για την παραγωγή ενός προϊόντος βιομάζας FORBI (food residue biomass), που στη συνέχεια μπορεί να αξιοποιηθεί για την παραγωγή καυσίμων και προϊόντων. Έτσι, ο Δήμος Χαλανδρίου, σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, κατέληξε σε τρεις εναλλακτικούς, οικονομικούς και φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους αξιοποίησης: τη βιοαεριοκίνηση, την παραγωγή κομπόστ και την παραγωγή καυσίμου για τη βιομηχανία.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Να τι πρέπει και τι δεν πρέπει να ρίχνουμε στους καφέ κάδους [ΛΙΣΤΑ-ΧΑΡΤΗΣ]

Υπολείμματα τροφών: το 40% των οικιακών αστικών στερεών απορριμμάτων

Από έρευνα που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό του δήμου την περίοδο 15-22 Δεκεμβρίου 2020, στο πλαίσιο του «Waste4Think», προέκυψε ότι τα υπολείμματα τροφών αντιστοιχούν στο 40% των οικιακών αστικών στερεών απορριμμάτων του δήμου και όταν η συλλογή τους γίνεται στην πηγή είναι αξιοποιήσιμα με πολλούς τρόπους. Καθοριστική σε όλη τη διαδικασία διαχείρισης των βιοαποβλήτων αποδείχτηκε η ενημέρωση των πολιτών και η χρήση κλειδιού για την πρόσβαση στον καφέ κάδο, ώστε να διασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή καθαρότητα του υπολείμματος.

 

Μείωση στα απορρίμματα που καταλήγουν σε ΧΥΤΑ

Στα τρία χρόνια ανάπτυξης του προγράμματος, με τη βοήθεια περίπου 1.000 εθελοντών, εφαρμόστηκε για ένα ολόκληρο δημοτικό διαμέρισμα και σε ένα εξάμηνο διαπιστώθηκε ότι η εκτροπή των βιοαποβλήτων άγγιξε το 50%. Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα διαπίστωσαν επίσης ότι με τη διαλογή στην πηγή των βιοαποβλήτων και των ανακυκλώσιμων μειώνεται το ποσοστό των απορριμμάτων που καταλήγουν στον πράσινο κάδο (σύμμεικτα) και από εκεί σε ΧΥΤΑ στο 15% του συνόλου.

Η επιλογή που εφάρμοσε στην πράξη ο Δήμος Χαλανδρίου για τα βιοαπόβλητα ήταν ο τεμαχισμός και η ξήρανση τους. Η διαδικασία οδήγησε στη δημιουργία ενός καινοτόμου προϊόντος βιομάζας (FORBI) με τα εξής πλεονεκτήματα:

- Μείωση του συνολικού όγκου και βάρους των βιοαπόβλητων κατά 4-5 φορές, με σημαντική εξοικονόμηση πόρων κατά τη μεταφορά και τη διάθεσή τους.

- Αφαίρεση των οσμών.

- Σημαντική διεύρυνση του χρόνου αποθήκευσης του FORBI πριν από τη χρήση του, χωρίς επιπτώσεις στην ποιότητά του, όπως καταδείχτηκε κατά την πειραματική χρήση του προϊόντος ως καύσιμο σε τσιμεντοβιομηχανία.

- Εξασφάλιση ομοιομορφίας του προϊόντος.

- Πιθανότητα χρήσης του FORBI για την παραγωγή ενέργειας, βιοκαυσίμου και άλλων προϊόντων προστιθέμενης αξίας.
 

Στην πράξη, ο δήμος εφάρμοσε τρεις τρόπους αξιοποίησης και πιο συγκεκριμένα, την παραγωγή αέριου βιοκαυσίμου που χρησιμοποιήθηκε ως καύσιμο για να κινείται απορριμματοφόρο, την παραγωγή κομπόστ, το οποίο διανεμήθηκε ως ανταποδοτικό όφελος στους πολίτες που συμμετείχαν εθελοντικά στο «Waste4Think» και την παραγωγή εναλλακτικού καυσίμου για την τσιμεντοβιομηχανία, το οποίο χρησιμοποιήθηκε πειραματικά σε τσιμεντοβιομηχανία, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, αναπτύχθηκαν παράλληλες δράσεις που συνέβαλαν στην ευαισθητοποίηση των πολιτών σε σχέση με την ορθή διαχείριση των απορριμμάτων.

 
«Με την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος στον Δήμο Χαλανδρίου διαλύσαμε το μύθο ότι οι πολίτες δεν ανακυκλώνουν», δήλωσε ο δήμαρχος Χαλανδρίου Σίμος Ρούσσος, και πρόσθεσε: «Αποδείξαμε στην πράξη ότι μπορεί να παραχθεί πλούτος από τα σκουπίδια. Αυτό που επιτεύχθηκε στην πόλη μας είναι πολύ περισσότερο από ένα επιστημονικό πείραμα. Δημιουργήσαμε ένα επιτυχημένο υπόδειγμα κυκλικής οικονομίας και μια πολύτιμη παρακαταθήκη για το μέλλον, όχι μόνο για το Χαλάνδρι».

Από την πλευρά του, ο καθηγητής Γεράσιμος Λυμπεράτος, εξήγησε ότι: «Με τη διαλογή στην πηγή και την αξιοποίηση των βιοαποβλήτων, πετυχαίνουμε σημαντική μείωση των αποβλήτων που καταλήγουν στην υγειονομική ταφή. Σε σύγκριση, επίσης, με τα εναλλακτικά σενάρια αξιοποίησης που δοκιμάσαμε, προκύπτει ότι η επιλογή της παραγωγής FORBI και η αξιοποίησή του για παραγωγή βιοαερίου (στην κίνηση των απορριμματοφόρων) και κομπόστ από την αναερόβια εκροή, είναι η πιο οικονομική και φιλική προς το περιβάλλον λύση. Αυτό όμως που πρέπει ιδιαίτερα να επισημάνουμε, είναι ότι η ευαισθητοποίηση των πολιτών μέσα από οργανωμένες καμπάνιες, εκπαιδευτικές και κοινωνικές δράσεις, συνέβαλε καθοριστικά στην αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης στην πόλη και στην αποτελεσματική εφαρμογή της διαλογής των βιοαποβλήτων στην πηγή. Η ανταπόκριση των πολιτών όταν είναι καλά ενημερωμένοι είναι πραγματικά εντυπωσιακή».

Ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος

Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης γίνονται ολοένα και πιο απειλητικές με τα ακραία καιρικά φαινόμενα να πολλαπλασιάζονται. Ταυτόχρονα, η πανδημία του κορωνοϊού, που η εξάπλωσή της αποδεδειγμένα συνδέεται με την κλιματική κρίση και την πίεση που δέχεται η βιοποικιλότητα, κάνει ακόμη πιο επιτακτικό το καθήκον για δράση.

Η βασική πηγή του προβλήματος είναι το οικονομικό και παραγωγικό μοντέλο που προσπαθεί να μεγιστοποιεί τα κέρδη του κεφαλαίου σε βάρος της ανθρώπινης ζωής και του περιβάλλοντος.

Βιώνουμε πλέον, στην Ελλάδα και τον κόσμο, μια περίοδο “περιβαλλοντικής” βαρβαρότητας. Μια κατάσταση που επιβάλλει την ανάληψη άμεσων πρωτοβουλιών στο πλαίσιο μιας νέας στρατηγικής με όρους κοινωνικής και περιβαλλοντικής δικαιοσύνης. Μια στρατηγική που οριοθετείται από τις κατευθύνσεις για την προστασία και την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας, τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, τη νέα αναπτυξιακή στρατηγική της Ε.Ε., την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και, κυρίως, από τις προτάσεις και τις διεκδικήσεις των πολύμορφων κινημάτων, της Αριστεράς και των δημοκρατικών και προοδευτικών δυνάμεων που εμπνέονται και συμμαχούν με στόχο να “αλλάξουμε το σύστημα και όχι το κλίμα”.

Η κυβέρνηση της ΝΔ προχώρησε στην απορρύθμιση της προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, δήθεν υπέρ των επενδύσεων αλλά στην πραγματικότητα υπέρ μικρών και μεγάλων συμφερόντων.

Σε καιρό κλιματικής και υγειονομικής κρίσης, οι επενδύσεις στην υγεία, στην προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας με καινοτόμες ιδέες, είναι αυτές που μπορούν να διαμορφώσουν ένα υγιές οικονομικό, παραγωγικό μοντέλο στη γεωργία, στον δευτερογενή τομέα, στην ενέργεια, στις υπηρεσίες, στον τουρισμό.

Οι πραγματικά αναπτυξιακές επενδύσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το τρίπτυχο της αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης, της ανάσχεσης της κλιματικής αλλαγής και της προστασίας της βιοποικιλότητας, στο πλαίσιο ενός νέου παραγωγικού και καταναλωτικού προτύπου και ενός νέου μοντέλου βιώσιμης ανάπτυξης.

Στην κατεύθυνση αυτή, η φετινή Παγκόσμια Ημέρα περιβάλλοντος στέλνει το μήνυμα ότι είναι η ώρα της φύσης. Οφείλουμε να την αφουγκραστούμε, εάν θέλουμε να έχουμε μέλλον σε αυτόν τον πλανήτη. Επανέρχεται λοιπόν στο προσκήνιο η ανάγκη για την προστασία και αποκατάσταση τόσο του φυσικού, όσο και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Η υπεράσπιση των ειδών, των οικοτόπων αλλά και του αστικού περιβάλλοντος από την κερδοσκοπία και την ιδιωτικοποίηση, είναι ακόμη μια σημαντική μάχη ώστε να τεθεί το περιβάλλον και ο άνθρωπος πάνω από τα κέρδη.

Ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία αφουγκράζεται τις αγωνίες των πολιτών, λαμβάνει υπόψη του την κριτική και τις προτάσεις των πολύμορφων κινημάτων και συμμετέχει στις συγκεντρώσεις που γίνονται σε όλη την χώρα για την προστασία του Περιβάλλοντος.

O ΣΥΡΙΖΑ συμμετέχει στην συγκέντρωση των κινημάτων την

Παρασκευή 5 Ιούνη 2020, 6μμ στην πλατεία Συντάγματος

Σ. Φάμελλος: Η ΝΔ φοβάται τις κοινωνικές αντιδράσεις και περιορίζει τη δημοκρατία με το αντιπεριβαλλοντικό νομοσχέδιο - ηχητικό

Ο τομεάρχης Ενέργειας και Περιβάλλοντος της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ για το αντιπεριβαλλοντικό νομοσχέδιο στο ρ/σ "Στο Κόκκινο"

Ως ένα συντριπτικό χτύπημα στο περιβάλλον της Ελλάδας, χαρακτήρισε το νομοσχέδιο που κατέθεσε το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το βράδυ της Παρασκευής, στις δώδεκα παρά πέντε στη Βουλή, ο Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος, σε συνέντευξη που παραχώρησε την Κυριακή στο ραδιοφωνικό σταθμό «Στο Κόκκινο».

«Κυκλοφορεί ήδη ψήφισμα στο διαδίκτυο, για την απόσυρση του αντιπεριβαλλοντικού, όπως το καλούν, νομοσχεδίου, το οποίο έχουν υπογράψει πάνω από δέκα χιλιάδες (10.000) πολίτες. Απέναντι βρίσκονται και πλέον των εκατό (100) περιβαλλοντικών οργανώσεων, ενώ την απόσυρσή του έχουν ζητήσει είκοσι τρεις (23) μεγάλες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, όλοι οι Φορείς Διαχείρισης των περιοχών Natura 2000 και οι εργαζόμενοι στους φορείς. Πιστεύουμε ότι πρέπει να υπάρξει αντίδραση από όλα τα κόμματα. Προσβλέπουμε στη συνεργασία με τις υπόλοιπες Κοινοβουλευτικές Ομάδες ώστε να διαμορφωθεί ένα ενιαίο μέτωπο εναντίον του νομοσχεδίου. Επί της αρχής, προκύπτει ζήτημα δημοκρατίας διότι κατατέθηκε ενώ η Βουλή υπολειτουργεί, με περιορισμένη σύνθεση, έχει προβλεφθεί η παρουσία δύο μόνο βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ στην αρμόδια Επιτροπή, όπου θα κληθούν να σχολιάσουν εκατόν τριάντα (130) άρθρα! Ενώ υπάρχει απαγόρευση κυκλοφορίας και συγκεντρώσεων και η κοινωνία μας δίνει μία μάχη για τη ζωή, εισάγουν μία μη αναστρέψιμη πληγή για το φυσικό περιβάλλον, κάτι που αποδεικνύει πως η Νέα Δημοκρατία φοβάται τις κοινωνικές αντιδράσεις για το νομοσχέδιο, επιχειρεί να τις κάμψει και να περιορίσει το δημόσιο διάλογο. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εκμεταλλεύεται τις συνθήκες έκτακτης ανάγκης για να «περάσει» το αντιπεριβαλλοντικό νομοσχέδιο από τη Βουλή».

Επισήμανε στη συνέχεια, ότι είχε ζητήσει ο ίδιος, ως Τομεάρχης, όπως και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις την παράταση της δημόσιας διαβούλευσης που έληξε στις δεκατέσσερις Μαρτίου (14/03), καθώς και επισήμανε ότι ο κύριος Χατζηδάκης είχε δεσμευτεί πως θα διεξαχθεί σοβαρός και πλούσιος διάλογος επί του νομοσχεδίου στη Βουλή αλλά, τώρα αποδεικνύεται η ασυνέπεια της ΝΔ. Τόνισε ακόμη ότι ο κύριος Χατζηδάκης δεν έχει κανένα στρατηγικό σχέδιο για το περιβάλλον αλλά, τακτοποιεί αιτήματα και συμφέροντα που υποστήριξαν την εκλογή της ΝΔ, υλοποιώντας σχέδιο πολιτικής συναλλαγής και εξαπάτησης της κοινωνίας.

Ο Σ.Φάμελλος στάθηκε σε κάποια από τα βασικά ζητήματα που θίγει το νομοσχέδιο:

-Στον περιορισμό της περιβαλλοντικής αδειοδότησης μέσω της ελαστικοποίησης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, όπου, για παράδειγμα, ανοίγει το δρόμο για να χωροθετηθούν βαρύνουσες και οχλούσες χρήσεις σε περιοχές προστασίας (βιομηχανία, τουρισμός, κλπ). Αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής θα είναι απλά ένα αλαλούμ με αποφάσεις κόντρα στην ευρωπαϊκή νομοθεσία που στη συνέχεια θα καταπέφτουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

-Στην κατάργηση των Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (ΦΔΠΠ). Ο κύριος Χατζηδάκης αφού τους προκάλεσε ασφυξία, το προηγούμενο διάστημα κόβοντας τον προϋπολογισμό και τις προσλήψεις, τώρα τους αντικαθιστά με ένα συγκεντρωτικό μοντέλο που θα ελέγχεται από το κεντρικό κράτος, καταργεί δηλαδή την πρόβλεψη του νόμου του 2018 για τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης, πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας, καθώς και της τοπικής κοινωνίας στους Φορείς. Δημιουργεί επιπλέον, παράθυρο για την εξυπηρέτηση συμφερόντων αφού οι Φορείς δεν θα γνωμοδοτούν πλέον για τα έργα/τις δραστηριότητες που θα επιτρέπονται στις περιοχές προστασίας Natura 2000.

-Στην απλοποίηση, ή σχεδόν απαλλαγή από την υποχρέωση αδειοδότησης για εργοστάσια/μονάδες επεξεργασίας μεταλλευμάτων, όπου δεν θα χρειάζεται πια αδειοδότηση αλλά θα αρκεί μία απλή γνωμοδότηση εκ μέρους της εταιρείας. Πρόκειται για μία φωτογραφική διάταξη, που αφορά και την Ελληνικός Χρυσός, ώστε το εργοστάσιο εμπλουτισμού και μεταλλουργίας και η επεξεργασία αποβλήτων να αδειοδοτούνται με μία απλή γνωστοποίηση.

-Στην πώληση ποσοστού του δημοσίου στο δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρισμού της χώρας, ΑΔΜΗΕ, μίας ιδιαιτέρως κερδοφόρου εταιρείας που υλοποιεί σύνθετα τεχνικά έργα και έχει κεντρικό ρόλο στην μετάβαση της χώρας μας σε καθαρές μορφές ενέργειας. Η κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, με σκληρή διαπραγμάτευση, κατάφερε να διατηρήσει πλειοψηφικό ποσοστό για το δημόσιο και μάλιστα στο πλαίσιο Μνημονιακών υποχρεώσεων ενώ, σήμερα δεν υπάρχει καμία απολύτως υποχρέωση, την ίδια στιγμή που όλοι, παγκόσμια, αναθεωρούμε τη σημασία των δημόσιων αγαθών.

-Στην πλήρη τροποποίηση του χωροταξικού σχεδιασμού της Ελλάδας. Εισάγει τους όρους «ευελιξία και ανάδραση σχεδιασμού» ώστε Ειδικά Χωρικά Σχέδια να υπερισχύουν του στρατηγικού και δημοκρατικού σχεδιασμού των Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων και των Τοπικών Χωρικών Σχεδίων των Δήμων. Με ad hoc απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα ακυρώνεται ο σχεδιασμός και θα αλλάζουν στην ουσία οι χρήσεις γης. Πρακτικά πρόκειται για ένα άγριο «Φαρ Ουέστ» στις χωροθετήσεις με τη λογική «στην αναμπουμπούλα ο λύκος χαίρεται». Επιτρέπει, για παράδειγμα, τη χωροθέτηση σταθμού μεταφόρτωσης στα Βριλήσσια σε χώρο πρασίνου. Αλλάζει τις χρήσεις στις γειτονιές και τη χρήση για το κέντρο της Αθήνας την οποία μετατρέπει σε ξενοδοχειούπολη και αποκλείει την κατοικία. Προστίθεται διάταξη δηλαδή που αλλάζει το χαρακτήρα του κέντρου της Αθήνας, κάτι που δεν είχε τεθεί καν στη δημόσια διαβούλευση. Δηλαδή όλα αυτά γίνονται χωρίς να τα ξέρει ο Δήμος Αθηναίων.

-Στις εξαιρέσεις που εισάγονται στους δασικούς χάρτες που τους καθιστούν κουρελόχαρτα. Επιτρέπονται εξαιρέσεις που θίγουν την ουσία των δασικών χαρτών και την προσπάθεια που έκανε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, τα προηγούμενα χρόνια με στόχο τη διαφάνεια και το κράτος δικαίου. Τροποποιούνται εκ νέου οι κυρωμένοι δασικοί χάρτες, δηλαδή ακυρώνονται. Με την προτεινόμενη ρύθμιση, ουσιαστικά δεν θα λαμβάνεται υπόψη η γνωμοδότηση των δασικών Υπηρεσιών, αν δεν έχουν καταχωρηθεί τα γεωχωρικά δεδομένα στο σύστημα, θα επιτρέπει πρακτικά καταπατήσεις και δραστηριότητες ιδιαίτερης όχλησης σε δασικές περιοχές.

-Στην αφαίρεση της υποχρέωσης κατοχής της ιδιοκτησίας για την αδειοδότηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, κάτι που θα οδηγήσει σε ένα πραγματικό αλαλούμ αντί να επιταχύνει τελικά έργα, όπως διατείνεται το ΥΠΕΝ.

Κλείνοντας ο Σωκράτης Φάμελλος υπογράμμισε ότι: «Και στο πεδίο του περιβάλλοντος, η κυβέρνηση δημιουργεί αναμπουμπούλα για να τακτοποιηθούν γρήγορα κάποιοι κολλητοί, όπως συνέβη και με τα voucher του κυρίου Βρούτση. Εμείς θα συνεδριάσουμε αύριο (Δευτέρα) ως Κοινοβουλευτική Ομάδα για να αποφασίσουμε τη στάση μας. Προφανώς είμαστε ενάντια στο νομοσχέδιο, όπως εκφράστηκε και στην τοποθέτηση του Αλέξη Χαρίτση για την απόσυρση του νομοσχεδίου. Αυτό είναι και το αίτημα των περιβαλλοντικών οργανώσεων. Δεν τίθεται ζήτημα τροποποιήσεων των προβλέψεων του σχεδίου νόμου καθώς επιστρέφεται ως απαράδεκτο». ​

Θανατηφόροι ιοί, «αντίδωρα» της λεηλασίας της φύσης

ΠΗΓΗ: ΕΦ.ΣΥΝ

Πώς ο Covid-19 έφτασε από τα ζώα στον άνθρωπο; ● Η χρόνια καταστροφή των οικοτόπων έχει οδηγήσει στην εμφάνιση ή επανεμφάνιση των περισσότερων γνωστών ζωονόσων που έπληξαν σφόδρα την ανθρωπότητα τα τελευταία χρόνια ● Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Εμπολα ο οποίος ευδοκίμησε σε αφρικανικές περιοχές που είχαν αποψιλωθεί, αλλά και η αύξηση κρουσμάτων ελονοσίας κατά 50% γύρω από τον Αμαζόνιο όταν αυτός αποδασώθηκε κατά 4%

Οι ασθένειες σχεδόν πάντοτε βγαίνουν μέσα από το δάσος και την άγρια φύση και βρίσκουν τον δρόμο τους προς τον ανθρώπινο πληθυσμό, με την πανούκλα και την ελονοσία να είναι δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα από το παρελθόν. Περίπου το 60% όλων των μολυσματικών ασθενειών στους ανθρώπους είναι ζωονόσοι, όπως και το 75% όλων των αναδυόμενων μολυσματικών ασθενειών, με άλλα λόγια έρχονται σε εμάς μέσω των ζώων.

Επιπλέον οι αναδυόμενες ασθένειες -οι λοιμώδεις νόσοι των οποίων η ανακάλυψη είναι σχετικά πρόσφατη και βρίσκονται στο στάδιο της εξάπλωσης- έχουν τετραπλασιαστεί τον τελευταίο μισό αιώνα, λένε οι ειδικοί, κυρίως λόγω της αύξησης των ανθρώπινων καταπατήσεων σε βιότοπους, ειδικά σε «καυτά σημεία» σε όλο τον κόσμο, κυρίως σε τροπικές περιοχές. Και με τα σύγχρονα αεροπορικά ταξίδια και την ισχυρή αγορά της διακίνησης άγριων ζώων η πιθανότητα σοβαρής επιδημίας σε μεγάλα κέντρα συγκέντρωσης πληθυσμού είναι τεράστια.

Από τις αρχές αυτού του αιώνα δύο εμφανίσεις ασθενειών έχουν προκληθεί από νέους κορονοϊούς που έκαναν το άλμα από ξενιστές ζώων σε ανθρώπους. Το 2002 ξεκίνησε στην Κίνα ένα κορονοϊός που ήταν υπεύθυνος για μια έξαρση κρουσμάτων σοβαρού οξέως αναπνευστικού συνδρόμου, γνωστός ως SARS. Ενας άλλος κορονοϊός προκάλεσε το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS) το 2012. Ο Covid-19 είναι ο τρίτος.

Σύμφωνα με την επικεφαλής του περιβαλλοντικού προγράμματος του ΟΗΕ, Ινγκερ Αντερσεν, η φύση μάς στέλνει ένα μήνυμα με την πανδημία του κορονοϊού και τη συνεχιζόμενη κλιματική κρίση. Κορυφαίοι επιστήμονες δήλωσαν στον Guardian ότι το ξέσπασμα του Covid-19 ήταν μια «σαφής προειδοποιητική βολή», δεδομένου ότι υπάρχουν πολύ πιο θανατηφόρες ασθένειες στην άγρια φύση και πως ο σημερινός πολιτισμός «παίζει με τη φωτιά».

«Ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρχαν τόσες πολλές ευκαιρίες για να περάσουν τα παθογόνα από άγρια και οικόσιτα ζώα σε ανθρώπους» εξηγεί η Αντερσεν. «Ο συνεχιζόμενος αφανισμός των άγριων χώρων μάς έφερε κοντά σε ζώα και φυτά που φιλοξενούν ασθένειες, οι οποίες μπορούν να μεταπηδήσουν στους ανθρώπους». Σε σχέση με τον Covid-19 άλλες ασθένειες από την άγρια φύση είχαν πολύ υψηλότερα ποσοστά θνητότητας σε ανθρώπους, όπως 50% για τον Εμπολα και 60%-75% για τον ιό Νίπα που μεταδόθηκαν από νυχτερίδες στη νότια Ασία. «Παρ’ όλο που ίσως δεν το πιστεύετε αυτή τη στιγμή, πιθανότατα είμαστε λίγο τυχεροί με τον Covid-19» επισημαίνει ο Αντριου Κάνινγκχαμ από τη Ζωολογική Εταιρεία του Λονδίνου.

Για να αποφευχθούν περαιτέρω επιδημίες, οι επιστήμονες δηλώνουν ότι τόσο η παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας όσο και η καταστροφή του φυσικού κόσμου χάριν της γεωργίας, της εξόρυξης και της στέγασης πρέπει να σταματήσουν, καθώς και οι δύο οδηγούν την άγρια ζωή σε επαφή με ανθρώπους.

Θανατηφόρες συναντήσεις

Οι ζωονόσοι που εμφανίστηκαν ή επανεμφανίστηκαν πρόσφατα είναι ο Εμπολα, η γρίπη των πτηνών, το αναπνευστικό σύνδρομο της Μέσης Ανατολής (MERS), ο ιός Νίπα, ο πυρετός της κοιλάδας του Ριφτ, το σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο (SARS), ο ιός του Δυτικού Νείλου, η νόσος του ιού Ζίκα και μια σειρά νέων κορονοϊών. Η πλειονότητα αυτών (60%) προέρχεται από τα σώματα των ζώων, κατοικίδιων και άγριων. Περισσότεροι από τα 2/3 εξ αυτών προέρχονται από την άγρια φύση και όλοι συνδέονται με τις ανθρώπινες δραστηριότητες και για την ακρίβεια με τη λεηλασία της φύσης.

Υπεύθυνα δεν είναι τα άγρια ζώα, όπως ισχυρίζονται διάφορα δημοσιεύματα με εικόνες άγριων ζώων ως την «πηγή» των θανατηφόρων εστιών. Τα άγρια ζώα δεν μολύνονται ιδιαίτερα με θανατηφόρα παθογόνα έτοιμα να μας μολύνουν. Στην πραγματικότητα τα περισσότερα από αυτά τα μικρόβια ζουν ακίνδυνα στο σώμα αυτών των ζώων. Το πρόβλημα είναι ο τρόπος με τον οποίο η συρρίκνωση των δασών και η επέκταση των πόλεων και των βιομηχανικών δραστηριοτήτων ανοίγουν δρόμους για την προσαρμογή των μικροβίων στα ανθρώπινα σώματα, τονίζει στο «The Nation» η δημοσιογράφος και συγγραφέας Σόνια Σαχ.

Η καταστροφή των οικότοπων απειλεί τεράστιους αριθμούς άγριων ειδών με εξαφάνιση, συμπεριλαμβανομένων των φαρμακευτικών φυτών και των ζώων στα οποία βασιζόμαστε ιστορικά για τη φαρμακοποιία μας.

Αναγκάζει τα άγρια είδη να περιορίζονται σε μικρότερες περιοχές των εναπομεινάντων οικοτόπων τους, αυξάνοντας την πιθανότητα να έρθουν σε επαναλαμβανόμενη, οικεία επαφή με τους ανθρώπινους οικισμούς που επεκτείνονται στους πρόσφατα κατακερματισμένους βιότοπους. Αυτή η συχνή κοντινή επαφή επιτρέπει στα μικρόβια που ζουν στο σώμα τους να περάσουν στο δικό μας, μετατρέποντας καλοήθη ζωικά μικρόβια σε θανατηφόρα ανθρώπινα παθογόνα.

Ενα καλό παράδειγμα είναι ο Εμπολα. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2017, τα κρούσματα του Εμπολα, που έχουν συνδεθεί με πολλά είδη νυχτερίδων, είναι πιο πιθανό να εμφανιστούν σε περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Αφρικής που έχουν βιώσει πρόσφατα γεγονότα αποψίλωσης δασών.

Η κοπή των δασών όπου ζούσαν οι νυχτερίδες τις αναγκάζει πλέον να πεθαίνουν σε δέντρα μέσα σε αυλές και αγροκτήματα. Ετσι αυξάνεται η πιθανότητα οι άνθρωποι να δαγκώσουν ένα κομμάτι φρούτου καλυμμένο με σάλιο νυχτερίδας ή να καταναλώσουν κρέας νυχτερίδων, εκθέτοντας τον εαυτό τους στα μικρόβια που καταφεύγουν στους ιστούς της νυχτερίδας. Τέτοιες συναντήσεις επιτρέπουν σε έναν αριθμό ιών που μεταφέρονται από νυχτερίδες -Εμπολα, Νίπα και (ο συγγενικός με τον ιό Εμπολα) Μάρμπουργκ- να «γλιστρήσουν» σε ανθρώπινους πληθυσμούς.

Αλλά και στον Αμαζόνιο μια μελέτη έδειξε ότι η αύξηση της αποδάσωσης κατά 4% αύξησε τη συχνότητα της ελονοσίας κατά περίπου 50%, επειδή τα κουνούπια που μεταδίδουν την ασθένεια ευδοκιμούν στο σωστό μίγμα ηλιακού φωτός και νερού σε πρόσφατα αποψιλωμένες περιοχές.

Βέβαια ζωονόσοι μπορούν να προκληθούν πέραν της εισβολής σε ανέγγιχτα τροπικά τοπία. Ο ιός του Δυτικού Νείλου έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες από την Αφρική, αλλά εξαπλώθηκε επειδή ένας από τους αγαπημένους του ξενιστές είναι ο αμερικανικός κοκκινολαίμης, ο οποίος ευδοκιμεί σε ένα κόσμο με γκαζόν και αγρούς και τα κουνούπια, τα οποία συντελούν στην εξάπλωση της ασθένειας, τον βρίσκουν ιδιαίτερα ελκυστικό. Σε αυτή την περίπτωση ο ιός είχε σημαντικό αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία στις Ηνωμένες Πολιτείες, επειδή εκμεταλλεύτηκε είδη που ταιριάζουν καλά με τους ανθρώπους.

«Λιμνοθάλασσες κοπριάς»

Ωστόσο δεν είναι μόνο η καταστροφή των άγριων βιότοπων που επιταχύνει τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών, αλλά και η «αντικατάστασή» τους. Για να ικανοποιήσουμε τις σαρκοφάγες ορέξεις του είδους μας, έχουν καεί εκτάσεις στο μέγεθος της ηπείρου της Αφρικής για την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας.

Καθώς οι πληθυσμοί αυξάνονται, οι αναπτυσσόμενες οικονομίες και οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού προσφέρουν στους καταναλωτές στα σούπερ μάρκετ την επιλογή αγοράς βοείου κρέατος από κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις μέσα στη ζούγκλα ή στη σαβάνα σε πολλές διαφορετικές ηπείρους.

Εκατοντάδες χιλιάδες άλλα ζώα εκτρέφονται σε εργοστασιακές εγκαταστάσεις περιμένοντας τη σφαγή, συστεγαζόμενα πυκνά μαζί, στρώνοντας το έδαφος στα μικρόβια να μετατραπούν σε θανατηφόρα παθογόνα. Οι ιοί της γρίπης των πτηνών, για παράδειγμα, που προέρχονται από άγρια υδρόβια πτηνά, πέρασαν σε πτηνοτροφεία, μεταλλάχθηκαν και έγιναν πιο μολυσματικοί. Ενα στέλεχος, το H5N1, που μπορεί να μολύνει τους ανθρώπους, σκοτώνει περισσότερους από τους μισούς που έχουν μολυνθεί.

Οι τεράστιες ποσότητες των περιττωμάτων που παράγονται από τα εκτρεφόμενα ζώα παρέχουν ακόμα περισσότερες ευκαιρίες στα μικρόβια των ζώων ώστε να διαχέονται στους ανθρώπινους πληθυσμούς. Επειδή τα ζωικά απόβλητα είναι πολύ πιο ογκώδη σε σχέση με τις ποσότητες που μπορούν να απορροφήσουν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ως λίπασμα, συλλέγονται σε πολλά μέρη που ονομάζονται «λιμνοθάλασσες κοπριάς».

Το κολοβακτηρίδιο «Εσερίχια κόλι», το οποίο ζει ακίνδυνα μέσα στα έντερα σε πάνω από το ήμισυ των βοοειδών στις αγροτικές περιοχές των ΗΠΑ, κρύβεται σε αυτά τα απόβλητα. Στους ανθρώπους προκαλεί αιμορραγική γαστρεντερίτιδα και πυρετό και μπορεί να οδηγήσει σε οξεία νεφρική ανεπάρκεια.

Το παράνομο εμπόριο άγριων ζώων δισεκατομμυρίων δολαρίων είναι ένα άλλο μέρος του προβλήματος. Χιλιάδες ζώα μεταφέρονται μέσω του παράνομου εμπορίου ή πωλούνται σε «λαϊκές αγορές». Εκεί άγρια είδη που σπάνια συναντήθηκαν ποτέ στη φύση εγκλωβίζονται το ένα δίπλα στο άλλο σε κλουβιά, επιτρέποντας στα μικρόβια να πηδούν από το ένα είδος στο άλλο, μια διαδικασία που ξεκίνησε τον κορονοϊό ο οποίος προκάλεσε την επιδημία του SARS το 2002-2003 και πιθανώς τον κορονοϊό που μας καταδυναστεύει σήμερα. Τέτοιες αγορές δεν υπάρχουν μόνο στην Κίνα, αλλά και σε πολλές άλλες ασιατικές χώρες, όπως και σε ολόκληρη την υποσαχάρια Αφρική.

Αυτή η διαδικασία μετατροπής των μικροβίων των ζώων σε ανθρώπινα παθογόνα επιταχύνεται σήμερα, αλλά δεν είναι καινούργια. Ξεκίνησε με τη νεολιθική επανάσταση, όταν οι άνθρωποι εκκαθάρισαν για πρώτη φορά βιότοπους της άγριας ζωής για τις καλλιέργειες και την εκμετάλλευση άγριων ζώων μέσω της υποδούλωσής τους. Τα «θανατηφόρα δώρα» που λάβαμε από τους «φίλους μας τα ζώα», όπως το έθεσε ο διάσημος βιολόγος Τζάρεντ Ντάιαμοντ, περιλαμβάνουν την ιλαρά και τη φυματίωση από τις αγελάδες, τον κοκίτη από τους χοίρους και τη γρίπη από τις πάπιες.

Αυτή η διαδικασία συνεχίστηκε κατά την εποχή της αποικιακής επέκτασης. Οι Βέλγοι άποικοι στο Κονγκό έχτισαν τους σιδηροδρόμους και τις πόλεις που επέτρεψαν σε έναν φακοϊό σε τοπικούς μακάκους να τελειοποιήσει τις προσαρμογές του στο ανθρώπινο σώμα. Βρετανοί άποικοι στο Μπανγκλαντές αποξήραναν τους υγρότοπους του Σουνταρμπάνς, του μεγαλύτερου μακρόβιου δάσους στον κόσμο, για να καλλιεργήσουν ρύζι, εκθέτοντας τους ανθρώπους σε βακτήρια που γεννιούνται στα υφάλμυρα νερά των υγρότοπων.

Οι πανδημίες που μας δημιούργησαν οι εισβολές της αποικιακής εποχής μάς μαστίζουν μέχρι σήμερα. Οι φακοϊοί του μακάκου εξελίχθηκαν σε HIV. Τα μεταφερόμενα στο νερό βακτήρια του Σουνταρμπάνς, τώρα γνωστά ως χολέρα, έχουν προκαλέσει εφτά πανδημίες μέχρι στιγμής, με την τελευταία στην Αϊτή μόλις μερικές εκατοντάδες μίλια μακριά από την ακτή της Φλόριντα.

«Σύμφωνο Βιώσιμης Ανάπτυξης για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης»

Ομιλία του Γιάννη Δραγασάκη στην εκδήλωση του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ & της κίνησης πολιτών Κόσμος με θέμα «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία: Προς ένα νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο».

Κύριες και κύριοι

Φίλες και φίλοι

Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Κίνηση Πολιτών «Κόσμος» και το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ για την πρωτοβουλία τους να συζητήσουμε σήμερα εδώ μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας.

i. Παγκόσμια η κλιματική απειλή – Θετική η κινητοποίηση της Ευρώπης

Πρόκειται για ένα πρόβλημα παγκόσμιο και ως τέτοιο δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί παρά μόνο στη βάση μιας παγκόσμιας συμφωνίας, κάτι όμως που έως τώρα δεν έχει καταστεί εφικτό λόγω αντιστάσεων συγκεκριμένων χωρών, πολιτικών αντιλήψεων  και συμφερόντων.

Ακριβώς γι’ αυτό η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι μια σημαντική θετική πρωτοβουλία. Όσες ελλείψεις και μονομέρειες κι αν έχει, όσες απορίες ή και ενστάσεις κι αν προκαλεί, είναι ένα βήμα μπροστά.

Και πρέπει ν’ αξιοποιηθεί ως μέσο πίεσης και να λειτουργήσει ως ένα θετικό παράδειγμα για να δυναμώσει ο αγώνας για μια παγκόσμια συμφωνία.

ii. Σύμφωνο για τη διάσωση του πλανήτη, όχι νέοι γύροι εξοπλισμών

Κι αντί οι μεγάλες παγκόσμιες και οι περιφερειακές δυνάμεις να προετοιμάζονται για νέους γύρους πολυδάπανων και επικίνδυνων εξοπλισμών, ένα σύμφωνο για τη διάσωση του πλανήτη από την υπερθέρμανση θα μπορούσε να γίνει η βάση και η αφετηρία για ένα παγκόσμιο σύμφωνο για την  ασφάλεια και την ειρήνη.

Διότι είναι παράδοξο να θέλουμε  να σώσουμε τον πλανήτη από την υπερθέρμανση και την ίδια στιγμή να συσσωρεύονται όπλα μαζικής καταστροφής και να πυροδοτούνται αντί να επιλύονται περιφερειακές συγκρούσεις και πόλεμοι, όπως συμβαίνει και στη γειτονιά μας.

iii. Δίκαιος διαμοιρασμός βαρών και ωφελειών – Όχι σε «πράσινη» λιτότητα και νέες ανισότητες

Κι ακόμη γιατί αντί να συζητούνται τερατώδεις φορολογικές επιβαρύνσεις των πολιτών για τη  διάσωση του πλανήτη -σχετική μελέτη του ΔΝΤ προτείνει την αύξηση της φορολόγησης άνθρακα κατά 35 φορές, ώστε από 2 δολάρια ο τόνος να φτάσει στα 75 δολάρια ως το 2030, αντί λοιπόν για μια νέα «πράσινη λιτότητα» που θα ήθελαν ορισμένοι να επιβάλλουν, θ’ αρκούσε η μείωση των παγκόσμιων εξοπλισμών και η καταπολέμηση της παγκόσμιας διεθνοποιημένης φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής που εκτιμάται σε πάνω από 600 δισ. ευρώ ετησίως για να αντληθεί τουλάχιστον ένα μέρος των αναγκαίων πόρων.

Δεν είναι λοιπόν τυχαία η διάχυτη καχυποψία με την οποία μέρος της κοινής γνώμης αντιμετωπίζει το ξαφνικό «πρασίνισμα» διάφορων πολεμοκάπηλων και κερδοσκόπων. Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πολλοί από εκείνους που ξαφνικά ανακάλυψαν την οικολογική απειλή, το μόνο για το οποίο ενδιαφέρονται είναι να κερδοσκοπήσουν στις νέες επενδυτικές ευκαιρίες που διανοίγονται. Μάλιστα πολλοί επενδυτικοί και τραπεζικοί οίκοι τοποθετούν κεφάλαια σε «πράσινες» επενδύσεις, αλλά χρηματοδοτούν και ρυπογόνες όταν και όπου αυτό είναι επικερδές.

Διότι η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης δεν έχει μόνο κόστη αλλά και δυνατότητες για νέες θέσεις εργασίας, καθώς και ευκαιρίες για κέρδη, που σε ορισμένες περιπτώσεις πρόκειται για τεράστια κέρδη.

Ακριβώς γι’ αυτό έχει σημασία για την Αριστερά όχι απλώς να παρέμβει, αλλά να επιδιώξει να ηγεμονεύσει με τις ιδέες και τους αγώνες της  στο μετασχηματισμό που ήδη έχει αρχίσει, αφού μόνο ένα αριστερό πολιτικό σχέδιο μπορεί να διασφαλίσει ότι  κόστη και οφέλη θα μοιραστούν δίκαια. Διαφορετικά τόσο η κλιματική προσαρμογή όσο και η 4η Βιομηχανική Επανάσταση θα οδηγήσουν σε νέες, ασύλληπτα μεγαλύτερες, κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες.

iv. Ευρώπη και ΗΠΑ οφείλουν ν’ αναλάβουν τις κλιματικές ευθύνες του – Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία να μην εκπέσει σε εργαλείο εμπορικού πολέμου

Η κλιματική κρίση όμως δεν μόνο παγκόσμιο αλλά είναι και αμερικανικό και ευρωπαϊκό πρόβλημα.  Διότι από ιστορική άποψη οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έχουν το μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης για την κλιματική αλλαγή. Στις ΗΠΑ η σημερινή ηγεσία αρνείται να αναλάβει τις ευθύνες της απέναντι  στην ανθρωπότητα. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους Αμερικανούς πολίτες, τους Αμερικανούς επιστήμονες την προοδευτική Αμερική. Ο υποψήφιος για την προεδρία Μπέρνι Σαντερς έχει παρουσιάσει ένα τολμηρό σχέδιο το «Gren New Deal», εμπνευσμένο από το New Deal που εφάρμοσε ο Πρόεδρος Ρούσβελτ μετά την κρίση του 1929. Το σχέδιο Σάντερς έχει έναν τεράστιο προϋπολογισμό ύψους 16,3 τρισ. δολάρια διότι αναγνωρίζει το χρέος των ΗΠΑ όχι μόνο να γίνουν οι ίδιες κλιματικά ουδέτερες, αλλά και να εξοφλήσουν και μέρος του «οικολογικού χρέους» τους για τον πλανήτη.

Δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Η Συμφωνία υιοθετεί μέτριους στόχους, κατά πολλούς ανεπαρκείς και εισάγει μια λογική προστατευτισμού έναντι τρίτων χωρών με όπλο τα προωθημένα οικολογικά στάνταρντς. Αν αυτή είναι η άμυνα σ’ έναν εμπορικό πόλεμο που ίσως ορισμένοι φοβούνται από τον Πρόεδρο Τραμπ απέναντι στην ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία, αυτή είναι μια  εξήγηση, αλλά αποτελεί και τη βιώσιμη προοπτική;

Κατά τη γνώμη μου όχι. Η απάντηση στο δασμολογικό πόλεμο που έχει ξεκινήσει ο Πρόεδρος Τράμπ δεν μπορεί να είναι ο εμπορικός πόλεμος με αλλά μέσα προστατευτισμού, αλλά μια παγκόσμια πρωτοβουλία για το δίκαιο εμπόριο, την παγκόσμια συνεργασία, ασφάλεια  και  ειρήνη, την κατάργηση των φορολογικών παραδείσων, τον πόλεμο ενάντια στις παγκόσμιες ανισότητες και τη φτώχεια σε παλιές και νέες μορφές περιλαμβανομένης και της ενεργειακής φτώχειας.

v. Προς ένα Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο

Σε ό,τι αφορά την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, με την πρωτοβουλία της αυτή η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέλαβε μια μεγάλη ευθύνη απέναντι στους πολίτες της όσο και απέναντι στην ανθρωπότητα. Αν η μετάβαση  σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία  δείξει απτά αποτελέσματα, συνοδευτεί από την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχεια και  αποδειχθεί δίκαιη στην πράξη, τότε θα μπορούσε να αποτελέσει μια καλή πρακτική και να  ασκήσει πίεση υπέρ μια παγκόσμιας συμφωνίας. Σε αντίθετη περίπτωση, αν η μετάβαση έχει κοινωνικά θύματα και γίνει αιτία νέων ανισοτήτων, τότε δεν αποκλείεται να έχει ακόμη και αντίθετα αποτελέσματα. Ακριβώς γι’ αυτό η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία απέσπασε τη θετική ψήφο των ευρωβουλευτών μας, γιατί έχει ακριβώς την έννοια ότι θέλουμε να δράσουμε προωθητικά, να συνδέσουμε τον οικολογικό πρόβλημα με τον κοινωνικό, τον οικολογικό μετασχηματισμό  με τον κοινωνικό μετασχηματισμό, την παραγωγική ανασυγκρότηση με την αντιμετώπιση των ανισοτήτων, να εντάξουμε τελικά την πράσινη  συμφωνία σε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο.

vi. Ανεπαρκείς σε σχέση με τις ανάγκες οι διαθέσιμοι πόροι της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας

Σε ότι αφορά τους αναγκαίους πόρους  για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τους εκτιμά σε 260 δισ. ευρώ ανά έτος ή 2,6 τρισ. ευρώ σε βάθος δεκαετίας. Όμως  σε αυτά τα ποσά δεν περιλαμβάνονται ή υποεκτιμούνται κοινωνικά κόστη, δαπάνες αποκατάστασης οικοσυστημάτων έπειτα από πλημμύρες και πυρκαγιές, κόστη για  την ενίσχυση της αντοχής υφιστάμενων υποδομών κ.ά.  Διαπιστώνουμε λοιπόν μια υποεκτίμηση των αναγκών.

Σχετικά τώρα με τη διαθεσιμότητα των πόρων, η Επιτροπή όσο και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων παρουσίασαν χρηματοδοτικά σχέδια που αθροιζόμενα υπολογίζονται σε περίπου 1,75 τρισεκατομμύρια ευρώ για την επόμενη δεκαετία. Υπολείπονται δηλαδή των αναγκών. Από αυτά, περίπου το 37% δηλαδή, μόνο τα 650 δισ. ευρώ δηλαδή, είναι δημόσια κεφάλαια (εθνικά ή ενωσιακά) και τα υπόλοιπα είναι τραπεζικά δάνεια και ιδιωτικά κεφάλαια. Άρα εκτός από υποεκτίμηση των αναγκών σημειώνουμε και μια ανεπάρκεια των διαθεσίμων πόρων.

Τέλος δεν αναγνωρίζεται η ανάγκη ούτε προβλέπονται οι σχετικοί πόροι για ένα πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων με αμιγώς δημόσια χρηματοδότηση για τις ανάγκες εκείνες -και θα είναι σημαντικές- η ικανοποίηση των οποίων δεν μπορεί να γίνει με ιδιωτικά κεφάλαια είτε διότι η κεφαλαιακή απόδοση είναι χαμηλή είτε διότι λόγω της φύσης τους πρέπει να λειτουργούν ως δημόσια αγαθά ή κοινωφελείς υπηρεσίες.

Η ανάγκη αυτή γίνεται ακόμη πιο επιτακτική από τη στιγμή που οι υφιστάμενες αναφορές στη δίκαιη ανάπτυξη και την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας εντελώς ασαφείς και διακηρυκτικές.

vii. Για να σωθεί ο πλανήτης πρέπει να αλλάξει η ίδια η Ευρώπη – Από το Σύμφωνο Σταθερότητας σε ένα νέο Σύμφωνο Βιώσιμης Ανάπτυξης

Κατά τη γνώμη μου η αντιμετώπιση της κλιματική κρίσης δεν μπορεί να έχει επιτυχία στο πλαίσιο της δημοσιονομικής πειθαρχίας και  του Συμφώνου Σταθερότητας. Είναι πολύ σωστή η πρόταση από τις ομάδες της Αριστεράς, των σοσιαλιστών και της οικολογίας που ζητούν να αντικατασταθεί το Σύμφωνο Σταθερότητας από ένα Σύμφωνο Βιώσιμης Ανάπτυξης. Και είναι ενθαρρυντικές οι απόψεις του επιτρόπου Τζεντιλόνι για αλλαγές σε αυτήν την κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση, μέρος της δημόσιας δαπάνης για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής πρέπει να εξαιρείται από τους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, όσο αυτό ισχύει.

Αντίστοιχα ισχύουν και για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.  Η νέα Διοικητής της, η κ Λαγκάρντ, έκανε κάποιες νύξεις για πιθανό ρόλο της ΕΚΤ στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, για ν’ ακολουθήσουν αρνητικές τοποθετήσεις του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας. Είναι γεγονός ότι το θέμα έχει τεθεί. Η Κεντρική Τράπεζα δεν είναι δυνατόν να μένει αμέτοχη. Αλλά η συμμετοχή της δεν πρέπει να εξαντληθεί μόνο στην προσαρμογή των κανονιστικών πλαισίων και στον έμμεσο επηρεασμό των χρηματοδοτήσεων. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα είναι δύσκολο να εξηγήσει γιατί δίνει τόσα χρήματα για τη διάσωση των τραπεζών αλλά δεν μπορεί να ενεργοποιήσει για τη διάσωση του πλανήτη ένα «πράσινο QE» ή και να κινητοποιηθεί με αλλά  μέσα, αρκεί τα οφέλη να φθάνουν τελικά στην κοινωνία και τους πολίτες και όχι να τροφοδοτούν την κερδοσκοπία.

Για να σωθεί ο πλανήτης πρέπει να αλλάξει η ίδια η Ευρώπη. Το Σύμφωνο Σταθερότητας, ο ρόλος της ΕΚΤ, η χρηματοδότηση ενός ισχυρού ευρωπαϊκού προγράμματος δημοσίων επενδύσεων ως συμπλήρωμα της Πράσινης Συμφωνίας είναι μεταξύ άλλων τρεις άμεσοι στόχοι μιας τέτοιας αλλαγής.

viii. Από τη διεθνή στην εθνική και την τοπική διάσταση της κλιματικής αλλαγής – Ο ΣΥΡΙΖΑ πρωτοπόρησε, η ΝΔ υστερεί

Θα χρειαστεί μια ειδική συζήτηση για το τί έχει γίνει έως τώρα και τί πρέπει να γίνει από εδώ και εμπρός. Περιορίζομαι, μόνο σε ορισμένες παρατηρήσεις.

Το πρώτο που θα ήθελα να πω είναι ότι στη διάρκεια της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ έγιναν πολλά απ’ όσα σήμερα προβλέπει η Πράσινη Συμφωνία. Έχουμε δηλαδή δημιουργήσει ένα πλαίσιο θεσμών και εργαλείων που μάς επιτρέπουν να χτίσουμε πάνω σ’ αυτά. Το Εθνικό Σχέδιο για τη Δίκαιη Μετάβαση. Δημιουργήσαμε την Αναπτυξιακή Στρατηγική στην οποία ενσωματώσαμε τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και τη διάσταση της κλιματικής αλλαγής. Δημιουργήσαμε την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα και το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης. Θεσμοθετήσαμε τις ενεργειακές  κοινότητες, οι οποίες όπως προτείνει και η Greenpeace, μπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, αλλά και στην ανάπτυξη ενός αποκεντρωμένου και δημοκρατικού ενεργειακού συστήματος στο οποίο μπορούν όλοι οι καταναλωτές να είναι και παραγωγοί ταυτόχρονα.

Όμως μάς ανησυχεί η στάση της νέας κυβέρνησης η οποία πολλές φορές αντί να αξιοποιεί, καταστρέφει, εγκαταλείπει ή συκοφαντεί ό,τι εμείς δημιουργήσαμε. Ενεργώντας εντελώς επικοινωνιακά εξαγγέλλει το πρόωρο κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων χωρίς να έχει κάποιο σχέδιο αναπτυξιακής ανασυγκρότησής των πληττόμενων περιοχών και  αντιμετώπισης των κοινωνικών συνεπειών. Διακινεί διάφορους αριθμούς ποσών που θα έρθουν από την Ευρώπη χωρίς να έχει συνείδηση ότι ούτε ένα ευρώ δεν θα έρθει αν δεν υπάρχουν συγκεκριμένα σχέδια.

Η κυβέρνηση πρέπει να αντιληφθεί ότι το πρόβλημα που θέτει η κλιματική αλλαγή δεν είναι μια επιφανειακή επικοινωνιακή μεταγλώττιση της πολιτικής ρητορικής, αλλά η αλλαγή του τρόπου παραγωγής και κατανάλωσης, η μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης.

ix. Εθνικό Δεκαετές Πρόγραμμα για τη Δίκαιη Μετάβαση και τη Βιώσιμη και Δίκαιη Ανάπτυξη

Η χώρα πρέπει να αποκτήσει άμεσα ένα  Εθνικό Δεκαετές Πρόγραμμα 2021-2030 για τη Δίκαιη Μετάβαση και τη Βιώσιμη και Δίκαιη Ανάπτυξη. Με βάση το δικό μας σχεδιασμό, στο πρόγραμμα αυτό  προβλεπόταν να υπαχθούν και να υπόκεινται σ’ ενιαίο σχεδιασμό οι πόροι της νέας προγραμματικής περιόδου («νέο ΕΣΠΑ») καθώς και οι πόροι που δικαιούται η Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, το μηχανισμό δίκαιης μετάβασης και τα όποια άλλα εργαλεία διαμορφωθούν για την κλιματική προσαρμογή. Η δική μας κυβέρνηση και συγκεκριμένα το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης είχε αποστείλει, στις 6 Ιουνίου 2019, σχετική εγκύκλιο στους εμπλεκόμενους φορείς για την οργάνωση της πρώτης φάσης της σχετικής διαδικασίας. Προτείνουμε στη σημερινή κυβέρνηση ν’ αποκτήσει αίσθηση του χρόνου και του επείγοντος του θέματος.

x. Ειδικές Προγραμματικές Συμφωνίες Δίκαιης Μετάβασης και Βιώσιμης Περιφερειακής Ανάπτυξης για τις περιοχές που θα πληγούν ιδιαίτερα

Επίσης, για όλες τις Περιφέρειες που πλήττονται από την οικολογική και ενεργειακή μετάβαση θα πρέπει να υπάρξουν Ειδικές Προγραμματικές Συμφωνίες Δίκαιης Μετάβασης.

Οι Συμφωνίες θα πρέπει να προβλέπουν τα μέτρα, τους πόρους και τις πολιτικές μέσω των οποίων θα διασφαλίζεται η διατήρηση ή και αύξηση της απασχόλησης σε νέους ξκαινοτόμους τομείς και παραγωγικές δραστηριότητες. Σε  εργαζομένους  που οι θέσεις εργασίας τους ενδέχεται να πληγούν, πρέπει να εξασφαλιστεί ένα πραγματικά βιώσιμο μέλλον μέσα μια βιώσιμη κοινωνία και περιοχή.

Οι Συμφωνίες θα έχουν τη μορφή συγκεκριμένων ολοκληρωμένων σχεδίων δράσης και θα είναι προϊόν συμμετοχικού σχεδιασμού και ουσιαστικού διαλόγου με την Αυτοδιοίκηση, τις επιχειρήσεις, τα συνδικάτα, τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα, άλλους κοινωνικούς και πολιτισμικούς φορείς. Οι φορείς που θα συμμετέχουν στη Συμφωνία θα συγκροτούν ένα μόνιμο φόρουμ το οποίο θα έχει την ευθύνη για την υλοποίηση της Συμφωνίας, την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων την περιοδική επικαιροποίησή τους και την υιοθέτηση νέων μέτρων εφόσον απαιτηθούν.

xi. Συνεργασία των αριστερών και προοδευτικών δυνάμεων για προοδευτικές πολιτικές

Υπάρχουν λοιπόν δυνατότητες για μια πραγματικά δίκαιη όσο και αποτελεσματική μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη εποχή και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Όμως τίποτα δεν θα γίνει χωρίς συντονισμένη δράση, στο ευρωκοινοβούλιο, στα εθνικά κοινοβούλια και πρωτίστως στην κοινωνία. Γι’ αυτό πιστεύω ότι χρειάζεται ένας ανοιχτός διάλογος με όλες τις  αριστερές  και προοδευτικές δυνάμεις, οικολογικές οργανώσεις, κοινωνικά κινήματα κ.ά., διάλογος, συνεργασία, και κοινή δράση.

Οι προτάσεις που διατύπωσα αλλά και οι εκτιμήσεις που επιχείρησα ας θεωρηθούν ως μια μικρή συμβολή σ’ αυτόν το διάλογο. Σας ευχαριστώ.