Και πάλι για το ποδήλατο

Παρουσιάστηκε πρόσφατα στη ''Στοά του Βιβλίου'' ο τόμος ''ποδήλατο - Οδηγός σχεδιασμού και αξιολόγησης δικτύων'' που γράφτηκε από το Θάνο Βλαστό, αναπληρωτή καθηγητή ΕΜΠ και τους δρ. ΕΜΠ Νίκο Μπαρμπόπουλο και Δημήτρη Μηλάκη και εκδόθηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας.
Το σλόγκαν που επικράτησε κατά την παρουσίαση ήταν ότι το ποδήλατο είναι ένα μεταφορικό μέσο που έρχεται από το παρελθόν για να μας οδηγήσει στο μέλλονΓια τρεις ελληνικές πόλεις αυτό το μέλλον έχει γίνει πραγματικότητα: Καρδίτσα, Λάρισα, Μεσολόγγι. Είναι οι πρώτες ελληνικές πόλεις που απέκτησαν σύγχρονα δίκτυα ποδηλατοδρόμων αρκετών χιλιομέτρων
Το Φόρουμ της Πρέβεζας στο πρώτο κιόλας φύλλο του άνοιξε το θέμα ποδήλατο στην Πρέβεζα, μια πόλη που στο παρελθόν ήταν γεμάτη ποδήλατα..........
Στο δεύτερο φύλλο μας παρουσιάζουμε την έκδοση του ΤΕΕ και δημοσιεύουμε τα προλεγόμενα των συγγραφέων.
Στον πλανήτη κυκλοφορούν σήμερα ένα δισεκατομμύριο ποδήλατα, λίγο περισσότερα από τα αυτοκίνητα. Το 1/3 από αυτά το συγκεντρώνει η Κίνα. Η πλειονότητά τους βρίσκεται στον αναπτυσσόμενο κόσμο, εκεί όπου το ποδήλατο σέρνεται από τα παλιά, ταυτισμένο με τη φτώχεια. Αντίθετα στη δυτική Ευρώπη, την τελευταία δεκαετία, έχει αναδειχθεί ως ένα από τα πιο μοντέρνα εργαλεία του συγκοινωνιακού σχεδιασμού που έχει ως στόχο τον περιορισμό της χρήσης του αυτοκινήτου. Ενώ λοιπόν στη δυτική Ευρώπη προωθούνται πολιτικές υπέρ του ποδηλάτου, σε άλλα μέρη του κόσμου, όπως στην Κίνα, συμβαίνει το ανάποδο. Εκεί προσπαθούν να απελευθερώσουν το δρόμο για το, ταυτισμένο με την ανάπτυξη, αυτοκίνητο. Φυσικά η ίδια πολιτική ακολουθήθηκε στο μεγαλύτερο μέρος του 20ου αιώνα και στην Ευρώπη: το αυτοκίνητο αφέθηκε ελεύθερο να εκτοπίσει το ποδήλατο και όπου χρειάστηκε βοήθεια σε αυτό, του την προσέφεραν σχετικές αστυνομικές αποφάσεις, που απαγόρευαν την κυκλοφορία του ποδηλάτη για το καλό του.



Αλλά ακόμη και σήμερα η Ευρώπη δεν είναι ενιαία ως προς το ποδήλατο. Ενώ σε κάποιες χώρες, όπως η Ολλανδία, η Δανία, η Γερμανία, η Γαλλία για το ποδήλατο γίνονται πολλά, σε άλλες, όπως η δική μας, οι πολιτικές τους το κρατούν στο περιθώριο. Λίγοι πεισματάρηδες επιμένουν να κυκλοφορούν με αυτό σε ένα οδικό περιβάλλον κορεσμένο από αυτοκίνητα και εξαιρετικά εχθρικό.



Σήμερα το ποδήλατο, με ξεχασμένο από τους περισσότερους το μεγαλοπρεπές παρελθόν του, ξεπεσμένος αριστοκράτης, ζητιανεύει λίγο χώρο στο δρόμο. Δεν το χλευάζουν γιατί το συμπαθούν, όμως αδιαφορούν γιατί δεν φαντάζονται ποια θέση θα μπορέσει να βρει στο ψηφιακό κόσμο μας, αφού το κορμί περισσεύει μια και το αντικαθιστά η μηχανή. Δεν θα επιστρέψουμε στην εποχή με τα κάρα!!! και επενδύουν σε σχεδιασμούς που κάνουν την πόλη αφιλόξενη και για τον πεζό. Πρέπει και το περπάτημα να παραχωρήσει τη θέση του στη μηχανή; Αυτό πράγματι έγινε σε μεγάλη κλίμακα με τη συστηματική συρρίκνωση των πεζοδρομίων ή την αχρήστευσή τους, λόγω των συνθηκών ρύπανσης και θορύβου που επικρατούν στο οδόστρωμα, οι οποίες κάνουν δυσάρεστη και ανασφαλή δίπλα του την κίνηση του πεζού. Η τύχη του ποδηλάτη είναι ταυτισμένη με του πεζού. Όπου υπάρχει αξιοπρεπής χώρος για το δεύτερο εμφανίζεται και ο πρώτος. Περίπου τον ίδιο ελάχιστο χώρο έχουν ανάγκη και οι δυο. Το ποδήλατο ανεβαίνει τις σκάλες, μεταφέρεται από το λεωφορείο, μπαίνει στον ανελκυστήρα, περνάει από πόρτες. Ο ποδηλάτης δεν είναι τίποτε περισσότερο από ένας γρήγορος πεζός....



Το ποδήλατο είναι μια προφανής φυσική επιλογή. Σήμερα, στην εποχή της ταχύτητας, των ανέσεων και της ιδιωτικότητας, το ποδήλατο αντιπροσωπεύει μια επιθετική στάση. Ανήκει σε αυτούς που αρνούνται να υποταχτούν στη μορφή που παίρνει ο κόσμος μας, που προτιμούν τη σύγκρουση από την παραίτηση, που πιστεύουν στη συλλογική βίωση της πόλης και όχι στην προσωπική θωράκιση. Ανήκει σε αυτούς που επιθυμούν, με απλές και σεμνές επιλογές στην καθημερινότητά τους, να δείχνουν ένα δρόμο διαφορετικό, να γράφουν μια πρόταση για μια αλλιώτικη πόλη. Το ποδήλατο ανήκει στις πολιτικές ανάπλασης. Η παρουσία του είναι ένα αλάνθαστο κριτήριο ποιότητας για το αστικό περιβάλλον.



Από πού θα μπορούσε κανείς να ξεκινήσει; Ο τόμος απαντά σε αυτό το ερώτημα προτείνοντας μεθοδολογίες αξιολόγησης των πολιτικών και τεχνικών δεδομένων, πριν και μετά την υλοποίηση ενός δικτύου ποδηλάτου. Η ένταξη του ποδηλάτου προϋποθέτει κυκλοφοριακές, πολεοδομικές και αισθητικές ανατροπές, που θα έχουν φυσικά ως αφετηρία τους την απόφαση κάθε τοπικής κοινωνίας να βάλει φρένο στην υποβάθμιση και να δει με αισιοδοξία το αύριο αυτής και των παιδιών της. Δεν είναι μόνο ζήτημα συγκοινωνιακού σχεδιασμού. Είναι ένα στοίχημα για διαφορετικές συμπεριφορές μετακίνησης, σε μια διαφορετική πόλη. Πρόκειται για ένα στοίχημα παιδείας και υπευθυνότητας, που θα πρέπει να κερδίσει η αστική κοινωνία του 21ου αιώνα για να κάνει πράξη την προοπτική της βιωσιμότητας, με την οποία το ποδήλατο είναι συνδεδεμένο.

δημοσιεύτηκε στο φορουμ Πρέβεζας φύλλο 2 /Γενάρης 2008